مطالعه علل مرگ و عوامل موثر بر آن در جانبازان ایرانی؛ بین سال های ۱۳۵۹ لغایت ۱۳۸۱

زمینه و هدف: نخستین قدم در تحقیقات اپیدمیولوژی مطالعه الگوی مرگ و میر می باشد. این تحقیق، با 2 هدف اصلی توصیف علل مرگ و فاصله زمانی مجروح شدن تا زمان فوت و ارتباط احتمالی این 2 متغیر با فاکتورهای جانبازی در جانبازان متوفی کشورمان انجام شد، همچنین رابطه علل مرگ و فاصله زمانی مجروح شدن تا زمان فوت با برخی متغیرهای جانبازی همچون نوع مجروحیت بررسی گردید. روش کار: این مطالعه به صورت گذشته نگر انجام شد. بدین منظور، از بین تمامی موارد جانبازان متوفی که در فاصله زمانی 30/6/1359 لغایت 29/12/1381 فوت نموده بودند و اطلاعات فوت آنها در بنیاد جانبازان ثبت شده بود(8304 مورد)، 1709 مورد به روش نمونه گیری تصادفی ساده مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها: 1239 نفر(0/85%) متاهل و 215 نفر(7/14%) مجرد بودند. میانگین درصد جانبازی 7/14% ± 3/24% بود. از نظر نوع مجروحیت 486 نفر(5/28%) مجروحیت اعصاب و روان، 1167 نفر(4/68%) مجروحیت فیزیکی و 371 نفر(7/21%) مجروحیت شیمیایی داشتند. بیش ترین علت فوت مربوط به بیماری ها(4/65%) و در درجه دوم حوادث و تصادفات(7/24%) بود. شایع ترین بیماری منجر به فوت، بیماری قلبی با شیوع 0/35% بود. کمیسیون پزشکی در 170 مورد(1/10%) فوت را مرتبط با جنگ و در 1387 مورد(4/82%) فوت را غیر مرتبط با جنگ تشخیص داد. فراوانی نسبی علل مختلف مرگ و همچنین انواع بیماری های منجر به مرگ در جانبازان با انواع مختلف مجروحیت متفاوت بود، به گونه ای که فراوانی خودکشی در جانبازان اعصاب و روان(21%) در مقایسه با جانبازان غیر اعصاب و روان(3%) بیش تر بود(05/0 p< - تست مجذور کای). همچنین فراوانی بیماری ریوی از میان بیماری های منجر به مرگ در جانبازان شیمیایی(32%) در مقایسه با جانبازان غیرشیمیایی(19%) بیش تر بود(05/0 p< - تست مجذور کای). فاصله زمانی مجروحیت تا فوت نیز در گروه های مختلف جانبازی متفاوت بود(05/0 p< - anova ). نتیجه گیری کلی: نتایج این مطالعه نشان داد که بیش ترین علت منجر به فوت در جانبازان همچون جمعیت عمومی و بر خلاف پرسنل نظامی، بیماری ها است و سهم کمتری به حوادث مربوط می شود. تفاوت علل مرگ در متوفیان با انواع متفاوت مجروحیت، به معنی نیازهای بهداشتی متفاوت در گروه های مختلف جانبازان می باشد، که پیشنهاد می گردد مورد توجه مدیران بهداشت و درمان سازمان امور جانبازان قرار گیرد.